Mo:pí:so bojeko símín péttangé dung.Édé símín-péttang ara:dok tani: opínsi appíngémyang aiyané símíné.Édémpila ngolu kébang ara:lo du:pé ido.Kébang kokki dakorém koryirsudo.
Tani: amo:so migom donam,ili-ikam,Kéba: ili odokké Murkong ili kídardok lupo-taula kísar lusar sunam bélu-bé:léng kídardém Milam lamnamé émna lupé ido.Ngoluké yenam dagnamlo milam alamé tabí yetkampé yetyebomla dung.Ngolu édé milam dokki ídílogom atékpé du:lamang.Sekai milam ara:lo du:mín ma:pé aso:pé du:namdé migom dobomsula du:né kídardém kéla du:némpé idag.Milamém tanié mépakla du:pé émdaggom milamé tani:ém mén-go:bomdag.Milamé odagém otélígnamémpé idag.Ami kéíglok du:nam odokké Mité migomdobomnam (Royal system) dok ili ilamdé anguga:mdag.Émdaggom sadín odokké Gonotantrik amo:so tani: kébangé édílo:gom milamém mépakla:mang.
Émkunamé poriné ope é Milam lamnamdé aidag-ye? ma aimanei? Ma milam lampé lagiyen?Se silo bottané taupénam si:nko.Milam lamnamdé silo bottané ngasodé odokké milamlamnamdé ka:ni-Bhang lok ragiyémpé iné.Léko ragi a:mílo kapé mépaklangkumaji, milam lamnam sigo:m édémí:pé idag.Milam ara:lo mé:ru-mé:yo,nénam-panam,akoné akoném luker kernam,Péso –péyo kamapé germur-geryang ager gernamé du:ng.Émpila milam alamém bélum tayum kané ageré émna ami: akke ludag.Émnamé akon annyi:é édémpiné bélum tayumné agerro porin ope:ém milam lambonamdé aidu:lang , émna silo taudung.Porila du:dom milam lammínmílo bulu aiyompé a:pí-a:ng mí:ngkampé porila:yelang? Édémpila siloké longéso sé gomyarsém lukerko kerpé idung.
 |
| Sé béda so okko toyala du:song,poriné opeyé mé:pílama.Photo:Hirok Jyoti Pegu |
(1) Porila du:né ko ko:néng kídardok pinyo aiyompé ji:mang,émpila gyan-buddhiém aiyompé kinjubmang.Bulu okodé aidang okodé aiman édém aiyompé re:pu:lamang.Édémpiddom gíkep-gírepsupé ido.Akke milamé aipé aidu:nggom bédu:-bé:léngém aiyompé kinkurpé ta:ndag.Akkem ka:yemílo kangga:dé aipé ka:podag émdaggom ara:dé aipé ajukiyadag.Émdaggom milam lamné ope:é poriné ope: aralo gía:la milam amli:ém pitlígdag.Bulu aíké ubidadok légapé pésokono kamapé pyyang agerém sin germola:dag.Bulu lékor- VIII dokké lékor-XII do:pé porin ko kídarém bojeko do:lung milamlo mílíknamémgom ka:pa:dag. Lékor –VIII dokké lékor-XII do:pé porin du:né ko: ko:néng kídardé bégímpé milam agomém kinnídag. Émdaggom lékor –VIII dokké lékor-XII do:pe milam ara:lo gia:péi lagimang.Édé adídé porila kinji:dí ayiré.Édé ayirdo milam ara:do léko sumbut sumíloi sumlenkupé bédangémg pa:langkumang odokki poriné ope:lok porinamé érokpagdag.Iskul –kolej kídarém milam légapé réngamé momang odokké ané-abuésin porin ko ko:néngém milam lamdopé émna iskul-kolej lo mílíkmang.Pori- unila ainé agerko pa:dopé odokké amo:so bottané ainé amanko pa:dope émna porikolo mílígdo.Poripénam takamém Poringabge:la adí ara:do(boyok ka:la) milam lamnamdém sékosin lutummang. Porin du:né ko: ko:néngém kapéi ila ilekson atílo bottan milamé MLA,MP,ZPC pé tolíkla ager kungke pa:modaggom aiyompé kinjima:pé ila ainé milamlok mimatpé ilamang.Buluké mé:lod daklod pí:ra:m ki réngam agerém kéba: méngkapé gerbilamang.Réngam agerém porila du:lasin milam mo:ro:lokké bojeko agerém gerradag.Poriné ope:é sadínpé appíng ope: ara:lo du:la agerm gerpé lagidag.Migom dogabla du:né milam ope:dé bulu réngam agerém mé:mapé aíké kéba:dok do:yingém mé:pénampé idak émkunamé bulu réngam méngkampé agerém gerbi:langkumang. Hariné ope:dé édílogom migom dobomsuné ope:dém aitoka émna mé:mang.Kapé nérpalitpé émna ujugo:dém magola du:dak.Sí:sangésin porila du:dagém murko atíko manggom sakori atí paiyeisong émna mago:la du:dom milam ope:dé borkilok tu:bé:mpé biyumna buluké ara:dope toma:ligdag.Édémpila poriné ope:dé milam arado suma:la aíké porinamlo mé:ngkampé porilangkumang.Édémpila Mahatma Gandhi bí porin ko ko:né ara:lo du:né yotnam kídídém la:pakpé émna sempé lutak-“Porin ko: konéng kídardok gerpa:mang émnam lutum-patumnam agom kídar dém ngo aropé la:pakpé lagidak émna mé:dak,émdaggom milam lamné ope:dok lédulo gímínna ajé:ng jé:namdém tolíggu:mang.Poriné ope:é sadínpé ainam aimanam agom kídardém bérokpé lusula:pé lagidak odokké Milam lamné ope: takamdoi akampé ngasoddém lusar sulapé lagidag.Émdaggom ngokké lusarsunamlo aíké porila du:dom bulu milam mimaglo gímínna mimag ajé:ngém jé:mínpé lagimang.Poriné ope: é milam lédulo mimak momínna odokké aíké pogo-potiném lékopé poripé émnamdém tolíggu:mang.”(Sampurna Gandhi Vangmay-khonda-66) page-209-10.
(2) Akon opedok lukammpé-
Poriné ope:é porila du:dídé me:lam légapé iyir-kayir sudí adíé.Émkunamé poriné ope:yé porila du:dagdokkéboi milamém lamyirsupé aido.Ngoluké opín si:lang de:ksi aipé lédumokutsuné de:gé.Émpila poridokkéboi ,Kéba:ili,Murkong ili,Kumli-yelam odokké Milam ili ém iyir kayir sunamdé aimané agermang.Poriné ope:dém ídílo:gom milam lokké mo:té:lo lé:pé lagimang.Ngoluk de:ksok pori uniné kídardok akke sakori manggom atí agerko mola dung.Bojeyangé arík ísíng ila dung.Bagan atílok tani kídaré porikinmanggom bagan do ager asongém pa:dag.Akke pési ko:ré mola aíké aki:ém o:la du:ng.Do:lulo du:né kídaré murkong pangkoko kamang.Émpila bulu bojeko ngasodém ka:begdag.Supak seko bulu milam lamdu:n?Ager asong kamapé du:né kídardémín milamém lambomladung.Aropé réngam ager gerpé émna mé:né kídardéye? ma ujuk-hubida mané kídardéye?Asopé ka:yemílo poriné ope:déi milam lamnamdé aiyayenémpé ka:dak émna kinné ope:ko ludung.Milam lamnamkokki poriné ko: ko:néng kídarké atí ngasod imang émna:sin bulu ludag.Poriné pétommang akke bottané agom do:ying do:mo kinji:né,Kébang ager gerji:né kídarémgom aipé mé:mang.Bulu milam lamotsudolo agom do:ying,Kébang ager atílo lédu mokutsupéké émnasin mé:dag.Émdaggom kinji:né kídaré milam ara:lo du:lasin bojeko agerém gerné du:ng.
Taléngké ope: annyitok luker kernamtok lukéng kídartok ka:yemílo ainamkosin ka:pada odokké aimanamkosin ka:padag.Poriné ope:dém milamlamdaggom lupakpénamé kamang.Buluké porinamlo atí ngasodé a:ma:mílo.Porin ope:dém milam lamnamdém sékosin aipé mé:mang.Porila du:dagém poriné ope:dé pori:ji:nna pori:ngabgelapak milam lampé aido.Aíké amo:sokké lang mibo amo:lok milam do:yingém odokké yelod daglod,murkong-Kumli atí do:yi do:mo takamdém aiyompé porila kinji:ngge:la milam ara:lo a:ladu:ng.Porin ope:é milam aralo du:mapésin aíké de:g lo murkong ngasod kamílo,ami: de:gé amo:ng rísu néra:mílo, de:k ara:lo durniti atí imílo porin ope:dé ajé:ngém jé:la dung.Porin ope:dém milam alam ki mimag mola ainé agerko gernamlo ajé:ng kadung odokké édémpiné agerro milam lamyok émna lugom lumurye.
Simsiro milam mimat kídaré porila du:né yame: sí:sa:né kídarém milam aralo toma:líkla buluké agerém germo:dung.Anu anupé milam kébang kídaré sí:sang kébangém ba:lendung.Lukanko sémpé-Youth Congress,Youth AGP,Youth BJP émna bojeko sí:sang kébangé lendung.Sé kébang kídarso porila du:né ope:dém agerém germodag.Sokki aíké ope: dok do:ying kídardém abo:boya:dope bulum lukai pokai dag.Émpila némín-pamín,luker kermínsunam,pamín momínsunam piyyang aje:ng atíé lendo.Sékai manggom sékai migom dobomsuné ope:dok aradokki durniti,onyay,bostasar idaggom bulu mittup da:sala jé:ropla agomko lulama:pé idag.Siloké poriné kídarídé yampoké opín jo:pongé.Émyemílo porin ope:dé sadínpé agerém gerpé lagiye.Milam aradokki sadinpé agerém gerramang.Milam ara:lo du:mínma:pé porin ope:yé sadínpé agerém germílo aiyadag.Simsiro: aso asopé porin kébang atílo:gom réngamké ara:lo bissaé yogbomdung.Porin kídaré aíké ubida léga:pé réngam méngkampé buluké ngasodém germa:la.Po:pé Asom amo:so porin kébang émyemílo ésar-péngété pésogédungai.Silo mélo aso aso:pé porin ope:ém milam ésaré sartidbomdung.
Silo porin ope:ém milam lokké angupé lé:pé mé:mílo kin-go dumsígém anupé moyinsukupé lagiye.Pogo potin kídarémté anu bé:léngki ilenkupé iye.Ané abu é kapé ao: ommalok atíko pa:pé émna mé:dakji édémí:pé Bharot ané bí:sin porin ope:lok ainé amanko pa:lídag odokké réngamé:sin ainé bélamko léngkaboyepé émna mé:dag.Émpila Porin kéba:lok oktiém kapésin aima:né milam ésar ara:lo yi:nga:ma:namdém takamé mé:dag.
